Truong Anh Ngoc
20h ·
Hãy nhìn cảm xúc của những con người ấy, trong tuyệt tác có tên “Chôn cất Chúa Jesus” (vẽ 1603-1604) của danh hoạ Caravaggio (1571-1610), người có một cuộc đời đầy sóng gió gian truân, nhưng là cha đẻ của những tuyệt tác để đời, với nghệ thuật chiaroscuro (lấy sáng từ một phía trên nền đen thẫm).
Trong bức tranh ấy, Đức Chúa vừa thăng, được gỡ xuống từ cây thập tự mà Ngài bị đóng đinh trên đồi Golgotha, với nước da nhợt nhạt và khuôn mặt không còn sự sống. Lần lượt từ gương mặt Ngài sang phải là mái tóc xoăn của tông đồ John, một tay của John đang đỡ phần trên cơ thể Chúa, với ngón tay vô tình chạm vào một vết thương trên thi thể người, và cạnh đó là gương mặt đang nhìn ra phía người xem bức tranh của người đang ôm hai chân Chúa là Nicodemus, một thủ lĩnh người Do thái từng bí mật đến nghe các bài giảng của Jesus và sau khi Chúa bị đóng đinh, ông đã đứng ra lo liệu việc chôn cất. Ngay sau hai người đàn ông ấy, ta thấy gương mặt đau đớn không nói lên lời của Đức mẹ Mary; cạnh đó là gương mặt cúi xuống trong im lặng của Mary Magdalene, một nhân vật là đề tài tranh luận trong nhiều thế kỷ qua, và cuối cùng, Mary, vợ của Clopas, một người phụ nữ khác đang giơ hai tay lên, mắt hướng lên trời cao.
Trong bức tranh, Nicodemus, được Caravaggio thể hiện với gương mặt của nghệ sĩ đại tài Michelangelo, là nhân vật chủ đạo. Là một người Do thái giàu có và sùng đạo, ông đã phản đối việc kết án Chúa tội chết và sau này được coi như một môn đệ thực sự của Chúa, với hành trình từ bóng tối đến ánh sáng, từ tìm gặp Chúa ban đêm đến bày tỏ công khai thuộc về người. Trong khi đó, Đức mẹ Maria, hay được các nghệ sĩ mô tả trong dáng vẻ trẻ trung, trong bức tranh này lại được thể hiện trong hình hài của một bà xơ già.
Trong bức tranh ban thờ siêu lớn ấy (khổ 3,00 m x 2,03 m, hiện đang trưng bày trong Bảo tàng Vatican), trên một đường chéo, cảm xúc của tất cả các nhân vật đã được thể hiện một cách rõ nét, mỗi người một vẻ, và theo hướng kịch tính giảm dần từ cao xuống thấp. Có thể nhận ra trong bức tranh này ẩn dụ về cuộc sống và cái chết. Chúng ta thấy những người sống. Họ đứng trên một phiến đá cẩm thạch (hay còn gọi là “Phiến đá xức dầu”), chính là nơi Chúa được đặt xuống sau khi thi hài của ngài được xức dầu và bọc trong một tấm vải liệm. Chúng ta cũng thấy ở phía dưới là Chúa đã chết và ngôi mộ của Ngài. Giữa những người sống và cái chết chính là thi thể của Chúa. Hình ảnh ấy mô tả một giáo lý Cơ Đốc, rằng chỉ khi có niềm tin nơi Chúa, chúng ta mới tránh được cái chết và lên được thiên đường.
Như trong những tuyệt tác khác của mình, Caravaggio đã “đóng băng” được một khoảnh khắc, khi hai người đàn ông hạ thi hài của Chúa xuống mộ. Có một chi tiết khác đáng chú ý: ở dưới cùng, bên tay trái bức tranh, dưới mộ Chúa, có một cây thảo bản bông vàng (verbascum thapsus). Nhà danh hoạ không vẽ nó ở đấy chỉ để trang trí. Là một loại thảo mộc sống lâu năm có tác dụng chữa bệnh và được cho là có thể đuổi được tà ma, cây thảo bản trong bức tranh là biểu tượng cho sự phục sinh của Chúa và sự chiến thắng của Ngài trước cái chết. Caravaggio đã từng vẽ cây này trong một số bức tranh nổi tiếng khác của ông như bức “Nghỉ dọc đường đến Ai Cập” (1597) và “Thánh John Tẩy giả” (1604).
Bức tranh của Caravaggio thể hiện một chi tiết được mô tả trong bốn sách Phúc âm quy điển (của John, Mark, Matthew, Luke), được các tông đồ của Jesus viết từ khoảng 66 đến 95 sau Công nguyên, tất cả đều kết thúc bằng việc Chúa bị bắt giữ, xét xử, đóng đinh, chôn cất và Phục sinh của Jesus. Bức tranh này của Caravaggio đã tạo cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm nổi tiếng khác, như “Chôn cất Chúa Jesus” (1608) của Guy Francois (1578-1650), hay “Chôn cất” (1612) của danh hoạ người Hà Lan Peter Paul Rubens (1577-1640).
Ba năm sau khi hoàn thành bức tranh này cho nhà thờ Santa Maria in Vallicella ở Roma, Caravaggio phải chạy trốn khỏi Roma và tìm chỗ trú ẩn ở Napoli, sau khi ông giết chết một người trong một vụ đánh lộn. Bốn năm sau, Carvaggio qua đời và để lại một di sản vĩ đại.
Ngày mai là Phục sinh…