Truong Anh Ngoc
added a new photo.
April 17 at 7:32 PM ·
Đây là khoảng khắc mà tổng trấn La Mã Pontius Pilate cúi xuống đám đông phía dưới dinh tổng trấn ở Judea và chỉ tay vào Chúa Jesus trong bức tranh “Ecce Homo” (Người ấy đây) vẽ năm 1871 của hoạ sĩ người Ý Antonio Ciseri (1821-1891). Đấy là một trong những tác phẩm hội hoạ nổi tiếng nhất mô tả câu chuyện Pilate kết án tử hình Chúa Jesus trong 4 sách Phúc âm quy điển.
Pilate đã chủ toạ buổi xử án sau khi Hội đồng công luận, một tổ chức tập hợp các thầy tế và trưởng lão có uy tín nhất trong cộng đồng Do thái, giao nộp Chúa Jesus cho ông. Hội đồng do thượng tế Caiaphas đứng đầu này đã tố cáo Jesus báng bổ Thượng đế, tự cho là mình đã thông linh với Đức Chúa trời và rằng một mối giao ước với Chúa trời chỉ phụ thuộc vào đức tin, điều này trái ngược với cách giải thích của những người trông coi đền thờ. Họ cũng tố Jesus đã tự cho mình là vua của người Do thái và xúi giục những người theo mình nổi loạn chống lại sự cai trị của La Mã bằng việc chống đối nộp thuế. Trong buổi xử án, Pilatus đã hỏi Jesus rằng có phải Ngài tự coi mình là vua của người Do thái không, từ đó đánh giá xem Jesus có phải là một đối thủ chính trị nguy hiểm với La Mã không. Jesus trả lời: “Chính ngài nói đó”.
Phúc âm viết rằng, nghe thấy thế, Pilate quay sang các viên tư tế và trưởng lão rồi nói: “Tôi không thấy có lí do gì buộc tội người này”. Pilate cho rằng Jesus không có tội gì trong việc chống lại đế chế La Mã, tìm cách tránh trách nhiệm cá nhân của mình trong việc kết án Jesus. Nhưng Hội đồng Do thái khăng khăng buộc tội Đức Jesus kích động dân chúng Judea bằng các lời giảng của mình, khẳng định rằng nếu Jesus đã xưng là con Thiên chúa thì Ngài phải chết. Trước áp lực của Hội đồng này, Pilate phải đồng ý.
Cảnh trong bức tranh của Ciseri là khi Pilate bước ra cửa sổ và nói to với đám đông đang chờ phía dưới, tay chỉ vào Jesus và nói “Người ấy đây”, sau khi đã hỏi họ rằng, theo Lễ Vượt qua, mỗi năm sẽ phóng thích một tù nhân thì sẽ tha cho ai, Barabbas, kẻ sát nhân, hay Jesus, thì đám đông, được các thượng tế mớm trước, đồng thanh trả lời Barabbas. Pilate bèn hỏi: “Các người muốn ta làm gì với Jesus?”. Họ liền la lớn: “Đóng đinh hắn vào cây thập giá”. Pilate sai người lấy một chậu nước và rửa tay trước mọi người, rồi nói: “Ta vô tội về máu của người này”. Đám đông đáp lời, theo Phúc âm của Matthew: “Chúng tôi và con cháu chúng tôi chịu trách nhiệm về cái chết của người này.”
Ciseri đã chia bức tranh ra làm ba mảng màu tương phản, màu trắng từ chiếc áo choàng của Pilate hoà nhập một cách hoàn hảo với màu và hoạ tiết của gạch lát nền dinh tổng trấn, màu sẫm từ trang phục của những người phụ nữ bên phải, và đặc biệt là màu đỏ như máu của chiếc áo bị kéo xuống mà Chúa đang mặc cũng như mảnh vải mà người lính đứng sau đang cầm. Và hãy nhìn cánh tay của Pilate đang chỉ vào Chúa. Ta không nhìn thấy mặt ông ta mà chỉ thấy cánh tay giơ ra, thấy thân người nghiêng về lan can ban công, quay lưng lại với Chúa, trong khi ta thấy mặt tất cả những người khác trong bức tranh.
Ý đồ của tác giả là gì? Phải chăng Ciseri thể hiện rằng Pilate hoàn toàn tin rằng Jesus vô tội, không dám nhìn vào mặt Ngài và cảm thấy xấu hổ khi phải đáp ứng yêu cầu của đám đông đang giận dữ và cuồng nhiệt phía dưới khi đòi thả Barabbas, đồng nghĩa với việc Jesus phải chết? Hãy nhìn kĩ hơn nữa những người đứng trên sân thượng ở phía đối diện, với ánh nắng chiếu vào. Hai trong số họ thậm chí đã giơ hai tay ra để làm hiệu cần phải đóng đinh Jesus trên thập giá. Ở cạnh Pilate, người phụ nữ quay đi, gương mặt rất buồn, là vợ ông, Procla. Bà biết là Jesus vô tội, nhưng bà không thể giúp được Ngài cũng như không thể can thiệp được vào quyết định tội ác của chồng bà. Tay trái của bà đặt lên vai một người phụ nữ còn lại, có lẽ là thị nữ, trong một biểu hiện của sự bất lực.
Và Chúa, Ngài đứng đó, hai tay bị trói phía sau, trên đầu là vương miện gai-được lính La Mã làm từ những cành gai nhọn và đặt lên đầu Jesus để chế nhạo việc Ngài được cho là vua của người Do thái, mái đầu hơi cúi xuống, mắt nhắm lại, khiêm nhường, chấp nhận, không phản kháng. Một vệt máu chảy từ thái dương của Ngài. Ngài đứng đó, im lặng, bị chính những người Do thái đồng bào Ngài làm nhục.
Khoảnh khắc ấy như đóng băng vào lịch sử và mãi mãi sau này trở thành đề tài tranh cãi của rất nhiều sử gia. Có người không đồng tình với Phúc âm, cho rằng Pilate là một người cứng rắn, tàn bạo và không dễ bị lung lạc và ông là người quyết định xử tử Chúa vì lo lắng trước mối nguy hại mà Chúa tạo ra. Nhưng cũng có không ít ý kiến cho rằng, chính việc không ít thế lực Thiên Chúa giáo dùng Phúc âm phủ nhận vai trò của Pilate và đổ lỗi cho người Do thái đã giết Chúa chính là mầm mống gieo rắc nỗi căm thù người Do thái, truy bức họ trong suốt chiều dài lịch sử thế giới. Lời của đám đông trong Phúc âm của Matthew (“Chúng tôi và con cháu chúng tôi chịu trách nhiệm về cái chết của người này”) đã được sử dụng một cách sai trái để biện hộ cho thái độ bài Do thái ở trong gần 2 nghìn năm qua.
Kiệt tác khổ lớn 3,80 m x 2,92 m này đang được trưng bày trong Phòng trưng bày nghệ thuật hiện đại ở Palazzo Pitti, Firenze, Italia. Mình đã có may mắn đứng ngắm bức tranh này tận mắt trong một lần đến đây…