- Somerset Maugham

Ngoài bến cảng, mặt trời chiếu gay gắt. Mô tô, xe tải, xe buýt, xe ô tô riêng và xe thuê, chảy ngược xuôi như nước trên đường phố lớn đông đúc, gã tài xế nào cũng bóp còi inh ỏi ; những chiếc xe kéo luồn lách thoăn thoắt giữa đám đông, đám phu khuân vác hổn hển lấy hơi la hét nhau, những người phụ khuân những kiện hàng nặng, đi lắc lư chầm chậm, miệng quát tháo khách qua lại nhường đường cho mình; mấy gã bán hàng rong rao ơi ới. Xingapo là nơi gặp gỡ của hàng trăm dân tộc: người thuộc đủ màu da, người Tamin da sạm đen, người Tàu da vàng, cả người Mã Lai da nâu, người Acmêni, Do Thái và Bănggan nữa. Họ gọi nhau, giọng khàn khàn. Nhưng trong văn phòng của các ông Riply Gioix và Naylo rất mát mẻ dễ chịu. Từ ngoài phố bụi bặm, chói chang và ồn ào không ngớt, khi vào đây thấy tôi tối và yên tĩnh dễ chịu. Gioix ngồi bên bàn trong phòng riêng, chiếc quạt máy quạt thốc phía trước mặt. Anh ngả người ra sau, hai khuỷu tay đặt trên hai tay ghế, đầu ngón tay xòe rộng của hai bàn tay đặt chum vào nhau. Anh nhìn đăm đăm vào mấy tập “Công báo luật” đã nhàu nát xếp trên chiếc giá sách đặt trước mặt. Trên mặt tủ, vài chiếc hộp thiếc hình vuông sơn đen bóng, đề tên tuổi khách hàng. »»

Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là Tảo Mộ hội là Đạp Thanh
(Nguyễn Du)

Bến hồng ai giục nhau sang
Triều lên giữa ngọn trăng ngàn xuống khe
Bước chân chầm chậm đi về
Nối quan ải nối biển thề dặn non
Với trời xuân trắng thu mòn
Kết bông hè phượng nhớ con chim rừng
Tấm băng tuyết những ai từng
Khóc riêng rẽ bỏ rơi hường cánh hoa
Xin về góp nhặt phôi pha
Dựng mùa bến nước giao hòa chân đi »»

Ánh sáng xa đâu gió cây mù mịt trăng trời vòng cửa khép tiếng sóng vỗ ngoài linh hồn lạc bước người em người chị người bạn người thù ngồi lại bên nhau »»

Đường cong có cỏ mọc ven bờ
Cây đứng trong vườn lá chuối tơ
Chó sủa sớm chiều đi qua ngõ
Gà con mất mẹ chạy bâng quơ »»

Nhìn em nhé bên bờ kia gió thổi
Lá xanh vườn theo cỏ mượt ngân nga
Tơ vi vút một đời thương nhớ tuổi
Của trăng rằm xuống dọ dẫm bên hoa »»

Bờ mây trắng dựng cuối trời bóng dáng
Của ban sơ hoài vọng giữa nhân gian
Lòng vạn vật mơ màng chiều qua sáng
Em về nhanh cho mây trắng buông màn »»

Em chết bên bờ lúa
Để lại trên đường mòn
Một dấu chân bước của
Một bàn chân bé con »»

Bỏ hai chân xuống một vùng
Nước truông là lá thu rừng xuống khe »»

Tiếng nói xa vang trên đầu ngọn lúa
Vì ngôn ngữ ngày kia em để úa
Bỗng lên lời bên mép cỏ như sương
Cũng xanh như giòng lệ khóc phai hường »»

Góp ánh sáng tơi tả vào ở trong lùa ra hai mắt.
Cửa mơ màng khép mở bến chiều bước lạt nghe vọng một linh hồn từ buổi ngó trăng lu.
Một bận nhìn nhau một lần.
Em...
Một trăm lần từ khước để đi vào.
Ngó lại đằng sau xin vườn xanh ở lại giờ chào vội vã nguyệt rằm bỏ quên lệ mờ tư lự.
Linh hồn về sa mạc lưa thưa cánh cò bay ngàn năm trên cát »»

Gió rừng ngủ lại hiên xanh
Trời Hy Lạp đã xưa đành quên tôi
Bây giờ riêng hỏi em thôi
Lời trong tiếng ấy là lời thế sao »»

Lên mù sương xuống mù sương
Bước xa bờ cỏ xa đường thương yêu
Tuổi thơ em có buồn nhiều
Hãy xin cứ để bóng chiều bay qua
Biển dâu sực tỉnh giang hà
Còn sơ nguyên mộng sau tà áo xanh »»

Anh về đất rộng Bình Dương
Trái cây và lá con đường cỏ xanh
Môi người nắng ngọt vây quanh
Nụ cười Nam Việt yên lành bấy nay
Em về đẩy mộng lên vai
Chào xuân ngả nón bụi ngày gió ru
Mừng vui con mắt ngây thơ
Mây nghiêng như lệ pha mờ chiêm bao
Yêu nhau cảm động dường nào
Anh về đất rộng cúi chào Bình Dương.

Anh lùa bò vào đồi sim trái chín
Cho bò ăn cỏ giữa rừng sim
Anh nhìn lên trời xanh đỏ chín
Anh ngó bốn bề cây lá gió rung rinh »»

Anh đi về giữa nước non này
Nhìn ngó những gì giữa lá cây
Có bóng chập chờn đôi cánh thoáng
Có hình nguyên vẹn một bàn tay »»

Sommerset Maugham

Thật là một việc khó khăn khi quyết định cuộc sống của người khác và tôi luôn luôn ngạc nhiên trước sự tự tin của các chính trị gia, các nhà cải cách và những người đại loại như vậy, khi họ sẵn sàng áp đặt cho đồng loại những biện pháp làm thay đổi thói quen, chính kiến của người ta. Tôi luôn ngần ngại khi phải đưa ra những lời khuyên, làm sao ta có thể khuyên bảo người khác phải sống thế nào nếu như ta không biết họ như biết rõ chính bản thân? Có Chúa chứng giám tôi cũng còn chưa biết rõ về bản thân tôi, vậy nên tôi hoàn toàn không biết gì về người khác. Chúng ta chỉ có thể ước đoán suy nghĩ và tình cảm của người khác. »»

William Somerset Maugham
Nguyễn Việt Long dịch

Phần nhiều con người ta, có thể nói là đại đa số, cam sống một cuộc sống mà hoàn cảnh đã áp đặt lên họ, và tuy có vài người than vãn khi nhìn lại mình như nhìn cái cọc tròn cắm vào cái lỗ vuông, và nghĩ rằng giá thế cuộc khác đi, thì họ đã có thể làm nên những trò trống hay ho hơn nhiều, còn cái đa phần kia chấp nhận số mệnh của mình, nếu không phải với sự an phận, thì cũng với sự cam chịu trong mọi trường hợp. Họ cũng như những chiếc xe điện cứ chạy mãi trên mỗi một con đường ray ấy. Chúng chạy đi rồi lại chạy lại, chạy lại rồi lại chạy đi, cứ quanh quanh quẩn quẩn như thế, cho tới khi nào chúng không còn chạy nổi nữa và bị bán làm sắt vụn. Có mấy khi bạn gặp được một người dám cả gan nắm lấy tiến trình cả cuộc đời vào tay mình. Khi bạn gặp được một người như thế, thì cũng đáng xem xét, ngắm nghía anh ta lắm. »»

William Somerset Maugham
Nguyễn Việt Long dịch

*
Khá nhiều người sửng sốt khi nghe tin đại úy Phore-xtơ đã tử nạn trong một đám cháy rừng khi cố cứu con chó yêu của vợ vô tình bị nhốt trong nhà. Một số người nói họ không ngờ ông ta lại có hành động như vậy; số khác lại nói đó đúng là cái điều họ dự đoán được, nhưng cũng lời nói ấy được họ ngụ ý khác nhau. »»

-William Somerset Maugham

Tôi nhác thấy chị ta tại một buổi xem kịch, và để đáp lại cái vẫy tay ra hiệu của chị ta, tôi đã lại chỗ chị vào giờ giải lao và ngồi xuống bên cạnh. Từ lần cuối cùng tôi gặp chị ta đến nay kể cũng đã lâu: giá như không có người nào đó nhắc đến tên chị ta thì tôi nghĩ khó có thể nhận được ra chị ta. Chị ta nói chuyện với tôi giọng xởi lởi:
– Chà, kể từ thuở ban đầu chúng ta gặp nhau đã bao năm rồi đấy nhỉ. Thời gian trôi nhanh biết chừng nào. Chúng ta chẳng ai trẻ ra được tí nào cả. Anh còn nhớ lần đầu tiên tôi gặp anh không? Anh mời tôi ăn trưa ấy mà!
Hỏi tôi có còn nhớ không à? »»

-Somerset Maugham
“Bi kịch của tình yêu không phải là cái chết hay sự chia ly... Bi kịch của tình yêu là sự lãnh đạm.”

Viên thuyền trưởng thọc tay vào một bên túi quần với vẻ khó khăn, vì nó không nằm ở bên sườn mà lại ở đằng trước, đã thế gã lại to béo; gã rút ra chiếc đồng hồ to bằng bạc. Gã nhìn đồng hồ rồi lại nhìn lên mặt trời đang xế. Anh chàng người Kanaka ở mạn trái đưa mắt nhìn viên thuyền trưởng, nhưng không nói gì. Mắt viên thuyền trưởng dừng lại ở hòn đảo mà họ đang tiến lại gần. Một vệt bọt trắng ghi dấu đá ngầm. Đã biết rằng chỗ này có một khe nước đủ rộng cho con tàu đi qua, khi họ tới gần hơn, gã tính sẽ trông thấy. »»